Het succes van de menselijke organisatie

Focus op meer menselijkheid in organisaties leidt tot vitaliteit, betrokkenheid en (financieel) succes in de organisatie. Medewerkers komen met plezier naar hun werk, voelen zich gewaardeerd, zetten uit zichzelf hun beste beentje voor, voelen zich werkelijk verbonden met de andere mensen en met de organisatie als geheel. Er ontstaat een cultuur die gekenmerkt wordt door een levendige teamspirit, een diepe betrokkenheid en een wij-gevoel als identiteit. Deze verbondenheid leidt tot een sterk commitment en dienstbaarheid aan iets dat groter is dan het eigen belang. De vertaling hiervan naar financiële resultaten is slechts een kwestie van tijd.

Drievoudige impact

Tijden veranderen, er is een shift in leiderschap nodig. Er klinkt steeds meer een roep naar meer menselijkheid. Werken aan meer menselijkheid is behalve broodnodig en vaak ook zeer gewenst, ook zeer effectief. Interessant dus voor leiders van organisaties. Wat voorheen nog wel werd weggezet onder ‘te soft’, of ‘te vaag’, laat zich steeds meer kennen als een krachtige tool op gebied van zowel de individuele mens in de organisatie, verschillende teams of afdelingen in een organisatie als ook de organisatie als geheel, met bijbehorende organisatievisie en -doelstelling. Hoewel er eerst intrinsiek gericht wordt, hebben de intrinsiek behaalde resultaten effecten op extrinsiek vlak. Ofwel, werken aan de ‘softe’ kant, levert ‘harde’ resultaten op. Onderstaand een beschrijving van de gebieden waar de impact van meer menselijkheid in organisaties zichtbaar wordt. Ofwel, welke resultaten kunnen gerealiseerd worden middels meer menselijkheid?

1 | Impact op de individuele mens

Pakketje Om het eerste aspect te doorgronden moeten we de focus op de organisatie even verlaten en beginnen bij het begin: de mensen die een organisatie vorm geven. Een medewerker is meer dan een medewerker. Om te beginnen is hij mens. Dus laten we daar beginnen. Ieder individu draagt naast talenten, kwaliteiten, ambitie ook een ‘pakketje’ met zich mee, een verzameling van geschiedenis, familiehistorie, opvoeding, scholing, trauma’s van heftige gebeurtenissen, openbare geheimen, onuitgesproken angsten. Het zijn kanten van onszelf die we veelal verborgen proberen te houden voor anderen, omdat we het ervaren als negatieve en onnodige ballast. We houden het vaak binnen, uit angst om erop afgewezen te worden of omdat (ongeschreven) regels ons vertellen dat je dat nou eenmaal niet doet (‘stel je niet aan’, ‘wij hangen de vuile was niet buiten’, ‘je moet sterk zijn’). Dat is niet erg, dat is hoe het werkt in het leven. We hebben een overlevingsinstinct, gelukkig maar. We doen het met wat we weten dat werkt. We dealen ermee, we verzinnen er iets op.

Isolement Nadeel van het wegstoppen of binnenhouden van dit soort kanten van onszelf, is dat we daardoor slechts een deel activeren van wie we zijn. We zijn dus niet verbonden met wie we in wezen zijn, we leven in de buitenwereld slechts een deel van onszelf. Dat leidt tot een gevoel van afgescheidenheid, en uiteindelijk tot isolement. De ballast uit het ‘pakketje’ dat binnen gehouden moet worden, hindert het individu in zichzelf. Het staat in de weg, ligt op de loer, maakt dat je nooit werkelijk vrij bent.

Ruimte Wanneer mensen zich kunnen en durven uiten, ontstaat er weer ruimte. Als mensen niet meer zo hun best hoeven te doen om het ‘pakketje’ verborgen te houden, houden ze veel energie, tijd en ruimte over om iets nieuws te laten ontstaan. Dus wat gebeurt er als we ons uitspreken, ons hart openen, ons echte verhaal laten horen? Als we het pakketje ballast openmaken en het niet meer proberen te verbergen of te verzwijgen? Hoewel het eerst enorm beangstigend en confronterend kan zijn, zullen we merken dat we onszelf meteen daarna veel vrijer voelen.

We voelen ons meer ‘onszelf’, meer verbonden met wie we in wezen zijn. We voelen ons vitaler, meer in onze kracht; we zullen meer (uit)stralen, meer kunnen genieten en plezier beleven. Wanneer we ons openen, ons kwetsbaarheid kunnen tonen en we ons ‘echte’ verhaal vertellen, dan komen we meer in verbinding wat echt belangrijk voor ons is. We komen meer tot leven, zijn meer verbonden met onze kwaliteiten en er komt meer uit ons. We zijn meer in staat op krachtige en productieve wijze te handelen en bij te dragen binnen de organisatie.

Voorwaarden Het moge duidelijk zijn, dat dit niet zomaar gebeurt. Patronen die lang ingesleten zijn, die een soort tweede natuur zijn geworden (b.v. het verborgen houden) zijn niet zomaar veranderd. Het vraagt om te beginnen om een veilige omgeving. Weten dat we niet afgemaakt worden als we ons openstellen, gewaardeerd worden om wie we zijn, niet om hoe we eruit zien, wat onze functie is of om wat we bereikt hebben. Geaccepteerd worden, precies om wie we zijn.

2 | Impact op groep en team

Behalve dat het willen binnen houden van ons ‘ware verhaal’ ons als mens hindert, hindert het ons ook als individu om contact te maken met andere individuen. Andere individuen, die op hun beurt waarschijnlijk ook hun best doen hun pakketje onder de oppervlakte te houden en daardoor geïsoleerd zijn geraakt. We raken verkrampt en op onszelf gericht, kunnen moeilijk uitreiken, vooral op momenten dat we dat juist nodig hebben. Daardoor ervaren we nog minder verbinding, en wordt het nog ingewikkelder om uit te reiken en ons open te stellen. We komen zo in een neerwaartse spiraal terecht.

Van isolement naar verbinding Wanneer we onszelf laten zien in al onze menselijkheid heeft dat niet alleen gevolgen voor onszelf maar ook voor anderen. Die ander wordt geraakt door onze openheid, is misschien verbaasd, verblijdt of verrast door hetgeen we delen. Hoewel we vaak bang zijn de enige te zijn met dat waarmee we rondlopen, blijkt keer op keer dat als we ons uitspreken, we ontdekken dat we niet alleen zijn. De ander zal zich herkennen in iets van wat wij delen, en zal zich in ons herkennen. Dit leidt tot een direct gevoel van verbondenheid. Iemands letterlijke verhaal hoeft niet een op een hetzelfde te zijn, het gevoel dat erbij hoort (van b.v. onmacht, verdriet, boosheid, bevrijding, opluchting of wanhoop) zal wel herkenbaar zijn en die ander raken. Ik zal een voorbeeld geven:

Als je te midden van een groep mensen bevindt en eens rustig rondkijkt, voelt je je direct meer of minder aangetrokken tot bepaalde mensen. Dat hebben we allemaal, zo werkt het gewoon. Neem nou zo iemand waarvan je in eerste instantie afgestoten wordt. Deze persoon vertelt zijn of haar verhaal. Het is een ‘true story’ over iets dat je niet in eerste instantie achter deze persoon had gezocht. Daarmee wordt die ander menselijk. Hij/zij opent zich, laat zijn/haar ware aard zien. En meteen merk je dat je meer gemeen hebt dan dat je verschilt. Dat brengt een onmiddellijke verbondenheid met zich mee. We zijn allemaal mede-mensen. De vermenselijking die plaatsvindt doordat iemand zijn ware zelf durft te laten zien, maakt dat we gelijken worden. Iedereen in een ander uiterlijk, met een ander uiterlijk verhaal. Maar allemaal hetzelfde in menselijkheid. Allemaal kwetsbaar, allemaal een heel leven achter ons. Voldoende bodem om gezamenlijkheid te voelen in plaats van isolement.

Betrokkenheid en draagvlak Bovendien: wat gebeurt er wanneer niet alleen één persoon zich opent in bijzijn van anderen, maar alle mensen in een gezelschap hun echte verhaal vertellen? Dan voelt iedereen in zichzelf een bevrijding én ontstaat er een collectief van openheid en wederzijdse herkenning en waardering. Dat doet enorm veel met de betrokkenheid in een groep. Er ontstaat groot draagvlak door een diepe connectie, op een laag die anders is dan het uiterlijke verhaal.

In navolging daarvan: wat gebeurt er als dit niet eenmalig gebeurd, maar herhaaldelijk. Steeds opnieuw verbergen, open zijn en samen delen in ‘echte’ verhalen. Gevolg is een lange termijn verdieping. Mensen nemen hun individuele verantwoordelijkheid om productief bij te kunnen dragen aan de groep. Er vind een lange termijn bestendiging plaats van betrokkenheid en draagvlak. Onontbeerlijk voor lange termijn succes van een organisatie.

Geen eilandjes meer Er ontstaat een cultuur die gekenmerkt wordt door een levendige team-spirit, een diepe betrokkenheid en een wij-gevoel als identiteit. Het mooie daarvan is dat er minder behoefte is aan ‘eilandjes-gedrag’ van de individuele professionals en medewerkers. Minder ieder voor zich, ieder zijn eigen mini-gebiedje, iedereen alleen hetzelfde wiel uitvinden. Er wordt meer samengewerkt, wordt meer een beroep gedaan op het collectief iets laten ontstaan.

3 | Impact op het grotere geheel

Dienstbaarheid Tot nu toe hebben we het gehad over de vrijheid en vitaliteit die je zelf zult ervaren wanneer je je menselijkheid toont, en vervolgens de verbinding die er tussen mensen ontstaat wanneer dit gebeurt. Maar er is meer. Elke keer wanneer dit gebeurt, ontstaat er nog iets anders. Iets dat groter is dan alleen het individu of de groep. Er ontstaat een bereidheid om te ‘dienen’, om bij te dragen, om iets te doen voor een ander of voor een doel dat groter is dan onszelf.

Effect in organisaties Wat betekent dit concreet voor een organisatie? Hoe ziet dienstbaarheid en de behoefte om bij te dragen aan een groter geheel er in de context van een organisatie uit? Medewerkers die willen bijdragen aan een doel dat groter is dan alleen de taakinhoud van iemands functie. Er wordt gewerkt aan/ ten dienste van iets dat overstijgend is aan individuele to do-lijsten, het afkrijgen van eigen taken, het behalen van persoonlijke doelen en het binnenhalen van je eigen omzet of salaris. Zaken die eerst belangrijk worden gevonden voor individueel belang of succes, lijken na ervaringen van een verbinding zoals hierboven beschreven, minder evident. Ze doen er nog wel toe, maar in een heel ander licht.

Zo kan er meer ontstaan dat de som der delen: er ontstaat meer dan de functies van die mensen bij elkaar opgeteld. Een wens, die van binnenuit komt om bij te dragen aan het geheel, zonder zelfzucht, eigenbelang of persoonlijk gewin, dat is een zeer, zeer kostbaar goed. Het is iets waar jaarlijks honderdduizenden euro’s voor uitgegeven wordt in organisaties, om middels externe en interne trajecten vorm aan te geven. En dat, terwijl die trajecten uiteindelijk vaak geen hout snijden. Nu zien we waarom: er wordt niet gebruik gemaakt van de intrinsieke motivatie die ik elk van ons zit, die wordt aangewakkerd doordat mensen zich oprecht gezien, gehoord en gewaardeerd voelen als mens. Als mens, niet als werknemer die presteert. Als mens, met alles erop en eraan. Zo simpel is het. Simpel, maar niet eenvoudig.

Vruchtbare omgeving Een vruchtbare omgeving doet wonderen. Dat zien we in organisaties die het voor elkaar krijgen (als groter geheel) om een veilige, stimulerende omgeving vorm te geven, waarin mensen uitgenodigd worden om hun echte verhaal te vertellen. Waar ze gewaardeerd worden om wie ze zijn en niet in eerste instantie om wat ze doen. Ook als ze even geen verhaal hebben, wordt dat gewaardeerd. Een dergelijke omgeving is een plek waar mensen graag komen, omdat ze er in groeien en zich goed voelen. Gevolg is dat ze zich verbonden voelen met de organisatie en een grote bereidheid zullen voelen er met hun beste zin heen te gaan. Deze verbondenheid leidt tot een sterk commitment en dienstbaarheid aan iets dat groter is dan het eigen belang. De vertaling hiervan naar financiële resultaten is slechts een kwestie van tijd.

Leiders als voorbeeld

De beste manier om een verandering te realiseren, is om zelf die verandering te zijn. Deze nieuwe tijden vragen om nieuwe stijl van leiderschap. We hebben duidelijk behoefte aan leiders die het voorbeeld kunnen zijn, van de wensen die ze hebben voor hun organisatie.

“De vraag is niet óf we verschil zullen maken. De vraag is hóe we een verschil gaan maken.”



De toekomst vraagt om leiders die zichzelf kunnen en durven zijn, die niet alleen 'baas' maar ook mens kunnen zijn; dat zijn de leiders van de toekomst. Het zijn leiders die een voorbeeld kunnen en willen zijn voor de mensen om hun heen. Leiders die van organisaties plekken maken waar mensen eerst gewaardeerd worden om wie ze zijn en dan pas om wat ze doen en opleveren. Niet omdat resultaat niet telt, maar omdat het resultaat pas komt als mensen betrokken zijn.

Samenvattend, meer menselijkheid in een organisatie leidt op individueel, groeps-, en organisatie-niveau tot heel veel winst. Dit is in eerste instantie intrinsieke winst, zichtbaar in meer creativiteit, meer committment, meer verbinding, meer service, meer innovatie, meer zingeving, meer ‘goed gevoel’, meer bij willen dragen aan het grotere geheel. Het is een kleine rekensom om te weten dat dat zich per definitie gaat uitbetalen in meer omzet en winst. Het is slechts een kwestie van tijd. Het is werken aan een lange termijn succes.

Waar kies jij als leider voor?

Neem een risico, wees jezelf.
 Breng meer menselijkheid, onvolmaaktheid en menselijke maat in de organisatie.